TÜSİAD’dan Doğu Akdeniz açıklaması

TÜSİAD, Doğu Akdeniz’de yaşananlarla ilgili yazılı bir basın açıklaması yaptı. Doğu Akdeniz’deki bölgesel uyuşmazlığın güç kaynakları sorunu olmanın ötesinde, doğal kaynaklar üzerinde egemenlik ve deniz yetki alanının sonlandırılması temelinde stratejik bir sorun olduğunu belirten TÜSİAD açıklamasında, ” Bölgedeki güç kaynakları siyasi sürtüşme ve tansiyon kaynağı olarak değil, çok taraflı işbirliği için bir fırsat olarak kullanılmalıdır.” tabirlerini kullandı

TÜSİAD’dan yapılan açıklamanın tamamı şöyle:

“Hakkaniyetli bir tahlil bulmak ve Doğu Akdeniz’i barış ve refah bölgesi haline getirmek için tansiyonu azaltmak, tek taraflı hareketlerden kaçınmak, diyalog ve ön şartsız müzakereleri başlatmak gereksinimi vardır. Doğu Akdeniz’de barışçıl ve uzun vadeli tahlil tüm kıyı devletlerin iştirakini gerektirmektedir. “Akdeniz Barışının” (Pax Mediterranea) Türkiye’nin ve Kıbrıs Türk halkının hak ve çıkarları dikkate alınmadan başarılamayacağı açıktır.

Temeli Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’na dayanan Avrupa entegrasyonunun tarihi, işbirliğine dayalı ekonomik bağlantılar geliştirilerek uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözülebileceğini göstermiş ve uzun vadeli, sürdürülebilir işbirliklerine ulaşılabileceğini kanıtlamıştır. Tıpkı yaklaşım Doğu Akdeniz’de de izlenmelidir.

Ege Denizi’nde uzun müddettir devam eden ikili uyuşmazlıklar ile Doğu-Akdeniz’deki çok taraflı uyuşmazlıklar farklı mevzular olarak değil, bir bütün olarak ele alınmalıdır

Türkiye ile Yunanistan ortasında Ege Denizi’nde uzun yıllardır çözülmemiş uyuşmazlıklar, Güney Kıbrıs’ın 2004’te Annan planını reddetmesine karşın, adada kapsamlı bir tahlile ulaşılmadan AB üyeliğine kabul edilmesi, bugün Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanlarının sonlandırılması konusu ve doğal kaynakların hakkaniyetli paylaşımı problemleri birbirlerini direkt etkilemektedir.

Bu mevzular acilen başlatılacak bir diyalog süreci çerçevesinde ele alınmalıdır. Bu sürecin birinci adımı olarak da Türkiye ile Yunanistan ortasında 2016 yılında kesintiye uğrayan ön keşif görüşmelerinin- manalı bir ilerleme sağlamak üzere, rastgele bir ön şart olmaksızın- yine başlatılması gerekmektedir. Üzerinde uzlaşı sağlanamayan tüm ihtilaflar milletlerarası hukuk temelinde çözülebilir.

Avrupa Birliği’ni mevcut uyuşmazlığın tahlilinde daha etkin ve tarafsız bir rol üstlenmeye davet ediyoruz. AB hem üye hem de aday ülkeler için adil ve hakkaniyet temelinde tahlil istikametinde tesirli liderlik gösterme fırsatına sahiptir. Bu yaklaşım AB’nin stratejik çıkarlarıyla da uyumludur.

AB’nin dayanışma prensibi ikili türel ihtilafların özel kurallarını ve milletlerarası hukuku gölgelememelidir. Üyelik statüsü nedeniyle taraflardan birine şartsız takviye vermek AB’yi hem adil ve sağlam bir arabulucu olmaktan mahrum bırakır, hem de tahlilden çok sorunun modülü haline getirir.

AB Devir Lideri Almanya’nın yapan arabuluculuk yaklaşımını ve Türkiye ile Yunanistan heyetleri ortasında Temmuz ayında Berlin’de yapılan toplantının gerçekleşmesinde gösterilen çabayı destekliyor ve takdir ediyoruz. Bu teşebbüsün memleketler arası toplum tarafından daha fazla desteklenmesi gerektiğine inanıyoruz.

Yaptırımlar yahut askeri tansiyonun tırmandırılması tehdidi karşıt tesir yaratır ve sırf gerginliğin artmasına sebep olur. Tansiyonu tırmandırma tehdidinin bir müzakere aracı olarak kullanılmasından kaçınılmalıdır. Mevcut durumdan çıkabilmek için Kıbrıs Türk halkını da içeren kapsayıcı çok-taraflı diplomasi gereklidir. Bu çerçevede, doğal kaynaklara hakkaniyetli erişimi tartışmak için Kuzey Kıbrıs’ın ortak komite kurma önerisi yine değerlendirilmeli ve desteklenmelidir.

Mevcut uyuşmazlık Türkiye ve Yunanistan ortasındaki uzun vakittir çözülmemiş deniz hukuku problemlerinin, Güney Kıbrıs tarafından reddedilen BM Annan Barış Planı üzere kaçırılan fırsatların sonucudur. Türkiye’nin AB’ye entegrasyonu kapsamında siyaset yakınsama sürecinin kesintiye uğraması da bu ögeler ortasında değerli bir yere sahiptir.

Doğu Akdeniz’deki tırmanış siyasi uyuşmazlıkların devasının “uzaklaş(tır)ma” siyaseti olamayacağını bir sefer daha göstermektedir. Yaptırımlar ve dışlayıcı siyasetler güvensizliğin artmasına sebep olarak daha fazla hasara yol açacak; bölgede sürdürülebilir barış, istikrar ve ekonomik refahın sağlanmasına yönelik Avrupa ülküleri ve amaçlarıyla çelişecektir.

Türkiye-AB ortasında esaslı bağlar ve bu bağların sosyo-ekonomik kalkınma ve hukukun üstünlüğü üzerinde derin tesirleri bulunmaktadır. Bu durum dikkate alındığında üyelik perspektifi içermeyen bir Türkiye-AB ilgisi modeli Türk iş dünyası nazarında sürdürülebilir değildir. Doğu Akdeniz’de hakkaniyetli tahlile yönelik atılacak somut adımlar Türkiye-AB münasebetlerinin canlandırılmasını sağlayacak ve Türkiye’nin AB ahengine yönelik ıslahat sürecine ivme kazandıracaktır.

COVID-19 krizinin sürdüğü bir devirde hepimizin ortak sorumluluğu, alışılmış ve fikrî kaynaklarımızı uzun müddettir devam eden sıkıntıları aşacak ve barış ve refah kaynaklarına dönüştürecek ileri görüşlü siyasetler uygulamak için kullanmaktır.

Brüksel, Ankara, Atina, Berlin ve Paris başta olmak üzere tüm Avrupa başşehirleri, öncelikle NATO içerisindeki ittifak ruhunu koruyarak, yenilikçi, hakkaniyetli ve karşılıklı fayda sağlayan tahlillerle zorluk ve uyuşmazlıkları aşmak için diplomatik bilgelikten yararlanmalı, mevcut tüm olumlu imkanlarını kullanmalıdır.